The Color of Envy

[translated fiction]

The grown-ups called us “tan” to make us feel better about ourselves, so that we wouldn’t go around hanging our heads in shame. But it was a lie. I was dark. Dark as dusk. Gobi was even darker. Ferdi had ruddy skin and so did Domestos. Zulkuf, Ramazan, Dilan, Zulfiye—they were all dark. And then there was Azat. He was different. His skin was black as pitch. But the worst was Shener: he was white. 

Shener’s face was pale as muslin. While our nappy hair, washed just once a week, clung like felt to our scalps, his fine locks wafted in the breeze. Even the broiling-hot sun was on his side. It slipped through our raggedy T-shirts and burned our chests, while leaving Shener practically untouched, save his cheeks. After long hours beneath the sun, they’d turn rosy as pomegranates, and the rest of his face, red as the Turkish flag. 

Some of us had black eyes, others brown. But Shener’s were green. Green as the doors that our neighbors painted after returning from the Hajj. Green as the tomb of a saint. Whenever he popped up next to the girls with those green eyes of his, our own went a shade or two blacker. And our ruddy skin took on a more shadowy, dreadful hue. The girls gave Shener the royal treatment in all of our games. We weren’t blind. We saw how they leaned in and lost themselves in those deep, green pools. 

I had five siblings. Gobi had four. Ramazan, twelve. Zulfiye had nine brothers and sisters. Dilan, six. Azat had a total of sixteen including the ones from his stepmom. But that good-for-nothing Shener, he was an only child. His dad was an official at the tax office. Why he didn’t have any brothers or sisters we just couldn’t figure out. His mom was alive. His dad was healthy. Why didn’t they have, say, nine more kids? Why didn’t he wear hand-me-downs from his brothers instead of parading around in brand-new outfits? At the same time, we felt bad for him being an only kid. Sure, he was treated like a prince, but he was all alone in the world just the same. We’d see him squatting against walls here and there all by himself. We had no choice but to let him join the gang. It took him awhile to get used to our ways, our cussing and our jokes, but he left us all in the dust soon enough. 

Shener tagged along with us from morning to night. Sure, we envied his fine hair, snow-white skin, and, most painful of all, his green eyes, but none of that bugged us too much. We were kids, after all. At that age, the harshest cuss word is forgotten in a matter of days. All your troubles vanished in the thrill of a game. Only if Shener were our good pal could we have had real beef with him.

As long as the girls weren’t around, we got along with him just fine. After all, we cussed better than him. We kicked the soccer ball right past him, scoring goal after goal. While we sucked down smoke from the cigarette butts we found on the ground, Shener just puffed his cheeks and coughed it right out. We pissed the farthest, spat the farthest, and farted the farthest. Shener might have had light skin, fine hair, and green eyes, but in the end, he brought up the rear. We were the ones who decided where to go and what games to play. He had no choice but to hang his head and put up with us. 

But our hatred for him swelled whenever the neighborhood girls showed up. It made us crazy, how mad the girls were about him. Gazing deep into their eyes—that was his way of getting revenge for being picked on every God-given day, for always having to be goalie, for having to fetch the ball from the shit-filled creek, unable to utter a word of protest. We’d been getting along fine and dandy. But when Shener showed up, we learned what it meant for something to get under your skin.

If we owed our troubles that summer to Shener’s green eyes, then we owed our joy to old Uncle Ahmet’s black-and-white TV. When did Uncle Ahmet get it? Had he owned the TV all along and we only discovered it that summer? I can’t remember. All I know is there was only one house with a TV in the neighborhood and that was Uncle Ahmet’s.

Eventually, all the kids in the neighborhood started piling in at his place. But we couldn’t go every day because Auntie Turko would get irritated. After only a few cartoons, she’d announce that the TV’s voltage regulator was overheating. Right at the most exciting part, she’d reach over and lift the white doyly sitting atop the fluted metal.

“It’s too hot. It’s gonna blow!” she’d gasp, trying to sound convincing. 

She’d shove us politely out the door and we’d have to swallow our disappointment. I don’t blame Auntie Turko. We messed up the room she’d just cleaned and our racket made her head ache. We’d return to our games, making up the end of the unfinished cartoon among ourselves. 

Uncle Ahmet was more generous than Auntie Turko. On the weekends, when he was home, we’d show up at his door with the neighborhood dogs and cats in tow. Uncle Ahmet sat us all down in the living room and warned us over and over in a teacherly tone not to bother Auntie Turko. We had to mind his warnings. After all, he was the only reason we got a decent helping of the magical black-and-white TV. When the weekday rolled around, Uncle Ahmet would be off working or whatever. Then getting the chance to watch TV meant catching Auntie Turko in a kind-hearted mood. 

Our days without television were spent roaming the streets, brawling with kids from the neighborhood up the hill, and cooling off at the public pool. Shener, who grew taller by the day and whose white skin only seemed to get whiter, would gather all the girls around him. We tried to leave him out as much as possible and picked on him whenever we got the chance. We demoted him from goalie to ball fetcher. Sometimes we even kicked the ball into the creek on purpose just to make him clean off the shit. All he could do was glare at us from a distance, those green eyes of his clouding over with thick, black scorn.

One day, we piled in at Uncle Ahmet’s once again with Shener and the neighborhood girls tagging along. Gobi had a puppy he called Miko that he’d picked up somewhere. Auntie Turko made us leave our shoes and the dog at the door. We sat cross-legged on the floor and watched the clock. 

The broadcast began as usual: Soldiers marching in the capital, the national anthem, and then, finally, cartoons. We tried to impress the girls by making as much noise as possible, bellowing with exaggerated laughter. As for Shener, he sat hunched over in a corner, his hands interlaced and resting on his chest as he watched silently. We kept glancing at him, planning to stuff his words down his throat the moment he opened his mouth. That way we would have the girls’ attention all to ourselves. 

But then a little glimmer appeared in his eyes like the thin dot of light left behind when a TV shuts off. 

“You know what?” he said, silencing everyone and pointing to the black-and-white screen. 

 We turned from the TV and looked into Shener’s eyes—the usual green but oddly flecked with red specks of contempt. 

“What?” we asked.

“You know how my eyes are a different color?” he began.

“Yeah,” we said, “so what?”

He pointed again to the TV. 

“I see TV in color.”

We didn’t buy it. He had to be making it up. 

“No way!” we bellowed in disbelief. 

But a worm of doubt ate at us as he swore up and down that he saw that black-and-white TV in color. He even went as far as to swear on his mother’s grave. 

We all went quiet and gazed in awe at his eyes. He was cool as a cucumber. He was pleased. He was taking this all the way. 

“Like, that kid in the cartoon’s shirt looks gray to you,” he said. “But I see it in color, so I know his shirt’s red.”

Our jaws dropped and he kept going.

“The house is brown, the rivers are green, the car’s grey, and the sea’s blue, of course!”

There was no time to talk it over. We tackled him. 

“Liar!” we screamed. “Liar!”

But there was no stopping him. 

“Too bad for you guys!” he said. “You’ll never see TV in color!”

Azat grabbed Shener by the throat. Ramazan kicked him a couple times. 

“You’re dead!” shouted Domestos. 

But it didn’t change a thing. Even while he wriggled breathlessly underneath us, Shener smiled like a bastard and pointed at the TV. He scored countless goals on us with all those balls he’d had to fetch. Such was the look of satisfaction on his face. 

This time, Auntie Turko used our fight rather than the hot regulator as the excuse to shove us out. We didn’t give a crap about the unfinished cartoon or being shown the door again. All we could think of was Shener, blessed with fair skin and fine hair, and those green eyes of his that saw TV in color. 

YEŞİLMİŞİK

Kendimizi avutalım, yarın öbür gün başımız önümüze düşmesin diye esmer diyorlardı bize. Külliyen yalandı. Ben karaydım. Gobi, benden karaydı. Ferdi karaydı. Domestos karaydı. Zülküf karaydı. Ramazan karaydı. Dilan karaydı. Zülfiye karaydı. Azat vardı bir de. Bize pek benzemiyordu. Çünkü Azat kapkaraydı. Ama en fenası Şener’di. Çünkü o beyazdı.

Şener’in yüzü adeta bir süt tülbendini andırıyordu. Bizim saçlarımız haftada bir yıkanmaktan kafamıza keçe gibi yapışırken onun düz saçları kasabanın seyrek rüzgârında dalgalanırdı. Güneş bile ondan yanaydı. Kavurucu güneş yırtık tişörtlerimizden içeri girip göğsümüzü yakarken Şener’in bir tek yanaklarına tesir ederdi. Güneşin altında yol tepen yanakları bir zaman sonra nar gibi kızarır, yüzü adeta bayrağın renklerine çalardı.

Kimimizin gözleri siyah, kimimizin kahverengiydi. Ama Şener’inkiler yeşildi. Hacca gitmiş komşularımızın dış kapılarına sürdükleri boya gibi yeşil. Hatta türbe yeşiliydi gözleri. O yeşil gözlerle kızların yanında bitiverdiğinde bizim gözlerimiz bir ton daha koyulaşır, kara tenimiz daha da beter kararırdı. Çünkü Şener bütün çocuk oyunlarında kızlar tarafından baş tacı edilirdi. Kör değildik. Görüyorduk. Arada bir onun yeşil gözlerine eğilip o yeşil sulu kuyuda kayboluyordu kızlar.

Benim beş kardeşim vardı. Gobi’nin dört. Ramazan’ın on iki. Zülfiye’nin dokuz kardeşi vardı. Dilan’ın altı. Azat’ın, bir kısmı üvey annesinden olmak üzere toplam on altı. Ama Allah’ın belası Şener tek çocuktu. Babası maliyede memurdu. Neden bir kardeşi olmadığını bir türlü anlayamıyorduk. Annesi sağdı. Babası sağlıklıydı. Neden dokuz kardeşi daha olmuyordu mesela. Neden sırayla ağabeylerinin eskilerini giymiyor da her seferinde yepyeni elbiselerle aramızda dolaşıyordu. Bir yandan da acıyorduk kardeşsiz olmasına. Hep el üstünde tutuluyordu ama dünya üzerinde bir başınaydı yine de. İlk zamanlar duvar diplerinde tek başına oturduğu için mecburen aramıza aldık onu. Bizim düzenimize, küfür ve şakalarımıza alışması zaman aldı ama kısa sürede hepimizi geride bıraktı.

Sabahtan akşama kadar bizim peşimizde dolanırdı Şener. Hem tek çocuk hem saçları ince telli, teni bembeyaz ve en acısı da yeşil gözlüydü. Onu kıskanmamak elde değildi. Fakat bütün bunlar dert değildi. Dert denen her şey bir çocuk oyununda kaybolup gidiyordu. Bir derdimizin olduğunu anlamak için Şener’le iyiden iyiye arkadaş olmamız gerekiyordu belki de. Gül gibi yaşayıp gittiğimiz o yıl Şener sayesinde dert sahibi olduk.

Nihayetinde çocuktuk. En ağır küfür bile üç güne unutulurdu çocukken. Kızlar aramızda olmadığında Şener’le gül gibi geçiniyorduk. Ondan iyi küfür ediyorduk. Briket fabrikasının boş arsasında o kalede beklerken golleri arka arkaya biz diziyorduk. Yerlerde bulduğumuz izmaritin dumanını içimize çekerken, Şener dumanı hafifçe yanaklarına doldurup anında geri salıyordu. En uzağa işeyen, tüküren, osuran bizdik. Şener’in beyaz teni, düz saçları ve yeşil gözleri olabilirdi ama kuyruğumuzdu sonuçta. Nereye gidileceğine, hangi oyunu oynayacağımıza biz karar veriyorduk. O da yalnız kalmamak için mecburen başını öne eğip katlanıyordu bize. Ama ne zaman mahalle kızları aramıza katılsa ona olan nefretimiz daha da kabarıyordu. Kızların gözü ona dönerken bizim de gözümüz dönüyordu haliyle. O da sabah akşam ezilmekten, durmadan kaleye yollanmaktan, boklu dereye kaçan topu getirmekten, bütün bu olup bitenlere itiraz edememekten bıkmış olacak ki, kızların gözlerinin içine içine bakar, bizden intikamını bu yolla alırdı.

O yaz, kasabadaki derdimizi Şener’in yeşil gözlerine borçluysak, sevincimizi de Ahmet Amcaların siyah beyaz televizyonuna borçluyduk. Ahmet Amca, bu televizyonu ne zaman aldı, eskiden beri vardı da biz mi yeni keşfetmiştik, hatırlamıyorum. Bildiğim tek şey, mahallede tek bir evde televizyon vardı ve o da Ahmet Amcalardaydı.

Bir zaman sonra mahallenin ne kadar çocuğu varsa Ahmet Amcaların evine doluşmaya başladık. Her gün televizyon izlemeye gidemiyorduk. Çünkü Türko Teyze kızıyordu. Kısa bir süre çizgi film izledikten sonra, televizyonun yanı başında kıpkırmızı ışığıyla duran regülatörün fazla ısındığını söyleyip hepimizi kibarca kapı önüne koyuyordu. Hevesimiz kursağımızda kalıyordu ama sonuçta Türko Teyze de haklıydı. Birkaç saat önce temizlediği odayı darmadağın ediyor, film izlerken çıkardığımız gürültüyle sürekli başını ağrıtıyorduk. Çizgi filmin en heyecanlı yerinde elini televizyona güç kaynağı vazifesi gören regülatöre uzatır, üzerine serdiği beyaz danteli kaldırıp biraz daha inandırıcı olmaya çalışır ve “Çok ısındı, patlayacak!” derdi. Yarıda kalan çizgi filmin devamını kendi aramızda tamamlayarak çocuk oyunlarımıza geri dönüyorduk.

Ahmet Amca, Türko Teyze’ye göre daha insaflıydı. Onun evde olduğu hafta sonları, mahalledeki kedi köpeği bile peşimize takıp kapısında biterdik. Ahmet Amca, bir öğretmen edasıyla hepimizi odadaki yerlerimize oturtur, Türko Teyze’nin rahatını kaçırmamak için türlü telkinlerde bulunurdu. Ahmet Amca’nın her uyarısını dikkate almak zorundaydık. Nihayetinde rüyamızda bile göremeyeceğimiz o siyah beyaz televizyonu sadece Ahmet Amca sayesinde doğru düzgün izliyorduk.

Sonra yeniden hafta içi oluyor, yaz tüm sıcaklığıyla hüküm sürüyor, Ahmet Amca işe falan gidiyor ve biz televizyon izlemek için Türko Teyze’nin insaflı bir anını yakalamaya çalışıyorduk. Televizyon izleyemediğimiz günler durmadan kasaba sokaklarında geziniyor, arada bir yukarı mahal- lenin çocuklarıyla kavga ediyor, bazen belediye havuzunda biraz olsun serinlemeye çalışıyor ve bütün bunları yapıp ederken de günden güne büyüyen, beyaz teni daha da beyazlayan Şener’in bütün kızları etrafında toplamasından olacak, onu mümkün olduğunca aramıza almamaya çalışıyorduk. Fırsatını buldukça ona bulaşıyor, rütbesini kalecilikten top toplayıcılığına kadar düşürüyorduk. Bazen bilerek topu boklu dereye yuvarlıyor, her tarafı boka batmış topu ona temizletiyorduk. Yeşil gözlerinde kapkara bir hüsran, uzaktan uzağa öylece bakıp duruyordu bize.

Sonra bir gün ne olduysa hepimiz yeniden Ahmet Amcalara doluştuk. Şener’le birlikte mahallenin kızları da peşimize takılmıştı. Gobi, adını Miko koyduğu yavru bir köpek bulmuştu bir yerlerden. Onu da yanımıza aldık. Türko Teyze, köpeği ve ayakkabılarımızı kapıda bıraktı. Yan yana kurulup saate baktık.

Aslanlı Yol’da yürüyen askerler, esas duruş, dikkat, İstiklal Marşı ve sonunda çizgi film. Kızlara yaranmak için en çok gürültüyü biz çıkarıyor, abartılı kahkahalar bizim göğsümüzden çıkıyordu. Şener ise, bir köşeye büzülmüş ellerini göğsünde bağlayarak sessizce televizyon izliyordu. Durmadan onu kolluyorduk. Konuşacağı anda lafı ağzına tıkayacak, bu sayede kızların tüm ilgisini biz çekecektik.

Bir ara ne olduysa televizyonun kapanırken geride bıraktığı o incecik noktaya benzer bir ışık belirdi gözlerinde. Parmağını siyah beyaz televizyona doğru uzatıp “Biliyor musunuz?” dedi herkesi susturarak.

Başımızı televizyondan Şener’in içine bir parça nefret kırmızısı eklenmiş yeşil gözlerine çevirdik. Onca zaman sırf yakışıklı, sırf yeşil gözlü diye itilip kakılmaktan bıkmıştı galiba.

“Neyi biliyor muyuz?” diye sorduk.

“Ben renkli gözlüyüm ya,” dedi.

“Eeee,” dedik, “ne var gözlerin renkliyse?”

Parmağını yeniden siyah beyaz televizyona doğru çevirip

“Ben televizyonu renkli görüyorum,” dedi.

Basbayağı uyduruyordu. İnanmadık önce. “Hadi lan!” dedik. Ama içimize bir kez kurt düşmüştü. Oysa o siyah beyaz televizyonu renkli gördüğünde ısrarlıydı. Büyük yemin etti. “Annemin ölüsünü,” dedi hatta. Sustuk. Hayretle gözlerine baktık. Rahattı. Keyfi yerindeydi. Söylediklerinden emindi.

“Mesela,” dedi, “şu filmdeki çocuğun tişörtü size göre gri ama ben renkli görüyorum. Kırmızı tişörtü var çocuğun.”

Bizim ağzımız açık kalınca o daha da abarttı.

“Ev kahverengi, çayırlar yeşil, araba gri, deniz elbette mavi!” dedi. Konuyu tartışacak çok fazla vaktimiz olmadı. Üzerine çullanıp “Yalan söylüyorsun!” diye bağırdık. Kararlıydı. “Yazık size,” dedi, “hiçbir zaman televizyonu renkli izleyeme- yeceksiniz.”

Azat, Şener’in boğazını sıktı. Ramazan bir iki tekme sa vurdu. Domestos, “Bitiririm seni,” dedi. Sonuç değişmemişti. Altımızda nefessiz kalıp delicesine çırpınırken bile pişkin pişkin sırıtıp televizyonu gösteriyordu Şener. Kenardan topladığı bütün toplarla bize sayısız gol atmıştı adeta. Öyle bir keyif vardı yüzünde.

Türko Teyze, bu sefer ısınan regülatörü değil, kavgamızı bahane edip hepimizi kapının önüne koydu. Ne yarıda kalan film umrumuzdaydı ne de yine kapı dışarı edilmişlik. Aklımızda Allah’ın beyaz bir ten ve ince telli saçlar bahşettiği Şener’in televizyonu renkli gören yeşil gözleri vardı sadece.

Translator’s Statement

The story “The Color of Envy” centers around the unfortunate preference for lighter skin, which seems to have become quite prevalent across the globe. In the Turkish context, the issue of skin color doesn’t carry as intense a charge as in other parts of the world, which has allowed Kemal Varol to write such a lighthearted story about it. While translating, I found it necessary to avoid words that would trigger associations with race relations in other contexts. At the beginning of the story, for instance, a series of Kurdish children are referred to as “black” in Turkish (kara). In an English context, referring to a person as “black” would mean that they are of African descent; however, Varol is using hyperbole to indicate that the children’s skin has a deep brown hue. Due to the frequent repetition of this word, it was necessary to think of how to refer to coffee-toned skin in a great number of ways that are appropriate both to readers’ sensibilities and the voice of the narrator.